Data publikacji: Wtorek, 18.10.2022

„Diuna” – kolejność. Co warto wiedzieć oraz w jakiej kolejności czytać?

Za sprawą nowej adaptacji filmowej w ostatnich latach ponownie zrobiło się głośno o „Diunie” Franka Herberta, która jest jedną z najbardziej wpływowych i popularnych powieści science fiction w historii. Osoby zaintrygowane pozycją autora bardzo szybko odkrywają jednak, że oryginalna „Diuna” jest tylko fundamentem niezwykle oryginalnego uniwersum, którego bogata historia przedstawiona jest na kartach kilkunastu książek różnych autorów. Podpowiadamy zatem, w jakiej kolejności czytać serię „Diuna”.

„Diuna” – kolejność

Kolejność czytania „Diuny”
„Diuna” – główny cykl
Trylogia „Preludium do Diuny”
Trylogia „Legendy Diuny”
Trylogia „Wielkie Szkoły Diuny”
„Trylogia Kaladanu”

Autorem „Diuny” jest Frank Herbert, amerykańskich pisarz specjalizujący się w science fiction, żyjący w latach 1920–1986. Swoją karierę zawodową rozpoczynał jednak jako dziennikarz, pracując dla lokalnych gazet w stanie Waszyngton na północno-zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Po II wojnie światowej zaczął również publikować opowiadania przygodowe w popularnych wówczas pulpowych magazynach.

W 1949 roku przeprowadził się do Kalifornii, gdzie zetknął się po raz pierwszy z buddyzmem, a także nowoczesnymi technikami psychoterapii i psychologii oraz twórczością filozofów takich jak Martin Heidegger i Karl Jaspers. Fascynacja tymi tematami bardzo mocno odbiła się na poruszanych przez niego tematach oraz stylu pisarskim. W latach 50. poza pracą jako dziennikarz regularnie wysyłał także kolejne opowiadania do zainteresowanych ich publikacją periodyków.

Według Herberta, pomysł na „Diunę” zrodził się w jego głowie podczas prac nad artykułem o diunach w Oregonie, unikalnej w skali świata rozległej nadbrzeżnej piaszczystej „pustyni” w klimacie umiarkowanym. Herbert był zafascynowany tym miejsce oraz jego zmieniającą się ekologią, na skutek postępującego zarastania diun. Ze zjawiskiem tym już wówczas walczyła grupka aktywistów, starających się uchronić je przed erozją i zanikaniem.

Herbert zaczął pisać „Diunę” w 1959 roku. Ukończenie całej powieści zajęło mu aż sześć lat i oryginalnie została ona wydana na łamach magazynu science fiction o nazwie „Analog Science Fiction and Fact”. Pojawiła się ona w dwóch częściach, w 1963 i 1965 roku, z których każda została podzielona i wydrukowana na przestrzeni ośmiu numerów. Większość innych wydawców, z którymi się skontaktował, kategorycznie odmawiała publikacji książki, między innymi z powodu tego, jak bardzo różniła się ona od typowych dla tamtego czasu space oper.

Na książkową publikację „Diuny” zgodziło się tylko małe wydawnictwo, zajmujące się głównie produkcją dokumentacji i poradników technicznych. Powieść bardzo szybko zyskała jednak uznanie krytyków, została nagrodzona prestiżowymi wyróżnieniami, a także zaczęła szybko bić rekordy popularności.

Dzięki sukcesowi Herbert znalazł nową pracę i mógł skupić się na pisaniu kolejnych powieści z serii, które ukazywały się nieprzerwanie do 1985 roku. W latach 70. autor sprzedał prawa do adaptacji filmowej swojego dzieła. W pewnym momencie do nakręcenia obrazu przygotowywał się Alejandro Jodorowsky, znany już wówczas eksperymentalny chilijski filmowiec. Zebrał on wokół siebie niezwykle utalentowaną grupę twórców, ale ambitny projekt upadł.

Po wielu perturbacjach, w 1984 roku film wyreżyserował ostatecznie David Lynch. Adaptacja spotkała się z chłodnym przyjęciem fanów i krytyków, którzy zgodnie stwierdzali, że wierne przeniesienie na ekran „Diuny” jest niemożliwe. To, że jest to błędne przekonanie, udowodnił Denis Villeneuve wraz z nową kilkuczęściową ekranizacją powieści, której pierwsza odsłona trafiła do kin w 2021 roku.

Po śmierci Herberta, w latach 90. pałeczkę po ojcu przejął jego syn, Brian Herbert, który wraz z Kevinem J. Andersonem rozwinęli „Diunę” w serii wielu połączonych ze sobą książek, przedstawiających przeszłość uniwersum oraz inne jego aspekty, które nie zostały przedstawione w oryginalnym sześcioczęściowym cyklu.

Kolejność czytania „Diuny”

Puryści i najbardziej zagorzali fani „Diun” radzą, by kontakt z uniwersum ograniczyć wyłącznie do powieści napisanych przez Herberta. Jeżeli jesteśmy jednak ciekawi, jak świat ten został przedstawiony piórem innego autora, możemy zainteresować się cyklami Briana Herberta.

„Diuna” – główny cykl

Bezwzględnie, przygodę z „Diuną” zaczynamy od pierwszej powieści z cyklu, wydanej w 1965 roku. Razem z dwoma kolejnymi częściami stanowią dość spójną trylogię, przedstawiając losy rodu Atrydów i jego dziedzica – Paula. Na skutek politycznych machinacji traci swój tytuł i przywileje, stając na czele armii rzucającej wyzwanie siłom kontrolującym planetę Arrakis, będącej jedynym źródłem „przyprawy”, substancji pozwalającej na bezpieczną nawigację w przestrzeni kosmicznej, dzielącej odległe od siebie systemy Galaktycznego Imperium.

Kolejne powieści przedstawiają bliżej losy dzieci Paula, a także pokazują to, co stało się z planetą Arrakis na przestrzeni setek lat, po obaleniu dotychczasowego systemu i udanej próbie jej terraformacji z pustynnego świata w zielony raj. Warto dodać, że ostatnia z książek kończy się cliffhangerem i nie ma bezpośredniej kontynuacji wśród powieści Briana Herberta.

„Diuna” (tyt. org. „Dune”, 1965)
„Mesjasz Diuny” (tyt. org. „Dune Messiah”, 1969)
„Dzieci Diuny” (tyt. org. „Children of Dune”, 1976)
„Bóg Imperator Diuny” (tyt. org. „God Emperor of Dune”, 1981)
„Heretycy Diuny” (tyt. org. „Heretics of Dune”, 1983)
„KapitularzDiuną” (tyt. org. „Chapterhouse: Dune”, 1985)

Trylogia „Preludium do Diuny”

Trylogia będąca bezpośrednim prequelem wydarzeń przedstawionych w oryginalnej „Diunie”. Autorzy przybliżają tutaj bliżej sylwetki wielu postaci drugo- i trzecioplanowych, a także polityczne gry, które doprowadziły do upadku rodu Atrydów.

„Ród Atrydów” (tyt. org. „House Atreides”, 1999)
„Ród Harkonnenów” (tyt. org. „House Harkonnen” 2000)
„Ród Corrinów” (tyt. org. „House Corrino”, 2001)

Trylogia „Legendy Diuny”

Trylogia zabierająca czytelników w odległą przeszłość, 10 000 lat przed wydarzeniami przedstawionymi w „Diunie”. Powieści są kroniką tzw. Dżihadu Butleryjskiego, a więc wojny pomiędzy ludźmi a inteligentnymi maszynami, która zakończyła się porażką tych drugich i wpłynęła nieodwracalnie na kształt uniwersum przedstawionego w dziełach Franka Herberta.

„Dżihad Butleriański” (tyt. org. „The Butlerian Jihad”, 2002)
„Krucjata przeciw maszynom” (tyt. org. „The Machine Crusade”, 2003)
„Bitwa pod Corrinem” (tyt. org. „The Battle of Corrin”, 2004)

Trylogia „Wielkie Szkoły Diuny”

Trylogia, której akcja rozgrywa się sto lat po wydarzeniach przedstawionych w „Legendach Diuny”. Poznajemy tutaj między innymi początki Imperium Galaktycznego oraz zakonu Bene Gesserit.

„Zgromadzenie żeńskie z Diuny” (tyt. org. „Sisterhood of Dune”, 2012)
„Mentaci Diuny” (tyt. org. „The Mentats of Dune”, 2014)
„Nawigatorzy Diuny” (tyt. org. „Navigators of Dune”, 2016)

„Trylogia Kaladanu”

Najnowsza trylogia Diuny, która wydana została w latach 2020–2022. Książki przybliżają czytelnikom postacie księcia Leto Atrydy, Lady Jessiki oraz Paula Atrydy, na lata przed ich przybyciem na Arrakis.