Data modyfikacji:

Czym jest głębia ostrości i jak ją wykorzystać w fotografii?

Głębia ostrości to jedno z podstawowych zagadnień, które powinien znać każdy miłośnik fotografii. W naszym poradniku wyjaśniamy, czym dokładnie jest głębia ostrości, a także jak świadomie z niej korzystać, aby robić lepsze zdjęcia. Zobacz nasze porady.  
głębia ostrości

Głębia ostrości w fotografii. Definicja  

Głębia ostrości to inaczej obszar zdjęcia, który wydaje się ostry. Określa go odległość matrycy od obserwowanego obiektu. Głębia ostrości to również wszystko, co znajduje się przed, jak i za fotografowanym obiektem. Z tą różnicą, że te elementy są nieostre i występują poza płaszczyzną ostrości.
Warto wiedzieć o tym, że płaszczyzna ostrości nie jest stała i może się zmieniać w zależności od tego jak ustawimy przysłonę. Warto wiedzieć o tym, że nie jest to jedyny czynnik wpływający na ostateczną głębie ostrości. Niezwykle ważna jest zastosowana ogniskowa obiektywu oraz odległość ostrzenia od fotografowanego obiektu. Poprzez odpowiednią zmianę tych parametrów możemy uzyskać małą lub dużą głębię ostrości.  
Takie informacje powinien przyswoić każdy początkujący fotograf, ponieważ głębia ostrości odgrywa w fotografii ogromną rolę. Dzięki niej możesz opowiedzieć historię i pokazać odbiorcy, na którym elemencie zdjęcia powinien się skupić.  

Mała i duża głębia ostrości. Czym jest?  

W fotografii bardzo często używa się pojęć mała i duża głębia ostrości. Mała głębia ostrości to niewielki obszar, który pozostaje ostry. Wówczas tło ma charakterystyczne rozmycie, przez co fotografowany obiekt jest wyróżniony.
Małą głębię ostrości stosuje się chociażby w fotografii portretowej. Odcięcie osoby od tła pozwala skupić na niej całą uwagę i sprawić, że odbiorca zatrzyma się przy zdjęciu na dłuższą chwilę. Mała głębia ostrości jest także bardzo często używana w makrofotografii. Zauważ, że niewielkie obiekty pozostają ostre, natomiast wszystko co znajduje się wokół nich jest nieostre. W takich sytuacjach również mamy do czynienia z małą głębią ostrości.  
W przypadku dużej głębi ostrości jest zupełnie odwrotnie. Płaszczyzna ostrości jest większa, przez co możemy dostrzec fotografowany obiekt, a także to, co znajduje się przed i poza nim.
Najczęściej dużą głębię ostrości można dostrzec w fotografii krajobrazowej. Cały zaprezentowany plan jest ostry, ponieważ fotograf chce pokazać swojemu odbiorcy każdy element widoczny na ujęciu. Duża głębia ostrości jest także zauważalna w przypadku fotografii architektury, czy fotografii reportażowej. Większa ilość osób pozostających w płaszczyźnie ostrości pozwala opowiedzieć historię opartą o więcej niż jeden plan.  

Jak przejąć kontrolę nad głębią ostrości?  

Aby uzyskać pożądane efekty w pierwszej kolejności zacznij od zrozumienia tego jak działa przysłona. Zacznijmy od tego, że najmniejszą głębię ostrości uzyskasz w momencie, gdy przysłona obiektywu jest maksymalnie otwarta. Mówi to nam wartość taka jak np. f/1.2, f/1.4, f/1.8 czy f/2.0.
Informacje o tym, jakim światłem dysponuje dany obiektyw zawsze jest dodawana przez producenta. Amatorskie obiektywy są zwykle ciemniejsze i mają światło f/3.5, f/4.5 czy f/5.6. W takiej sytuacji głębia ostrości zawsze będzie większa, co może sprawiać trudności przy odseparowaniu obiektu od tła.
Pamiętaj również, że w pełni otwarty otwór przysłony sprawia, że do matrycy wpada więcej światła, co trzeba skompensować czasem naświetlania lub ISO.  
W przypadku dużej głębi ostrości domykamy przysłonę do takich wartości jak np. f/5.6, f/8, czy f/11. Im wyższa jej wartość, tym płaszczyzna ostrości zwiększy się. We wspomnianej wcześniej fotografii krajobrazowej stosuje się wysokie wartości. Taki zabieg powoduje, że do matrycy wpada mniej światła i konieczne jest ustawienie dłuższego czasu naświetlania, co może skutkować koniecznością zastosowania statywu. Ekspozycję możemy rozjaśnić również poprzez podniesienie ISO.  
Pamiętaj! Przysłona może być regulowana co określoną liczbę stopni, co nazywa się działkami przysłony. Tym samym możesz kontrolować jak duża część kadru będzie pozostawała ostra. Eksperymentuj i próbuj ustawiać różne wartości od minimalnych po maksymalne. W ten sposób lepiej zrozumiesz działanie przysłony i tego jak wpływa na proces powstawania zdjęcia.  
Drugim elementem, który ma kluczowy wpływ na głębię ostrości ma ogniskowa obiektywu. Nawet gdy ustawisz wartość przysłony na f/2.8, to głębia będzie rozkładała się inaczej na poszczególnych obiektywach. Zasada jest prosta im dłuższa ogniskowa obiektywu, tym mniejsza głębia ostrości.
Obiektywy szerokokątne oferują bardzo dużą głębię, dlatego tak chętnie są wykorzystywane do krajobrazu. Do portretów lepiej sprawdzają się szkła 50 mm, 85 mm, czy 135 mm, ponieważ są w stanie zapewnić większe rozmycie tła. 
Trzeci element może wydawać się prosty, ale także ma on ogromny wpływ na uzyskanie efektu głębi. Im bliżej aparatu znajduje się fotografowany obiekt, tym mniejsza jest głębia ostrości. I tutaj za przykład weźmiemy obiektyw 35 mm, który mogłoby się wydawać, że nie oferuje małej głębi ostrości. Rzeczywiście tak jest gdy robimy zdjęcie obiektu oddalonego o kilkanaście, bądź kilkadziesiąt metrów.
Jeśli jednak zdecydujesz się sfotografować obiekt z odległości 80 cm, wówczas głębia będzie mniejsza. Trzeba o tym pamiętać, ponieważ na przysłonach typu f/1.4 płaszczyzna ostrości jest bardzo mała i łatwo o nieostre zdjęcie.  
W fotografii znaczenie ma również odległość obiektu fotografowanego od tła. Jeśli Twój model znajduje się tuż przy ścianie, bądź drzewie, wówczas nie będziesz w stanie uzyskać idealnego rozmycia za nim. Jednak gdy zaczniesz stopniowo go oddalać od swojego tła, wówczas wszystko, co znajduje się za jego plecami będzie rozmyte.  

5 porad, które ułatwią Ci uzyskanie odpowiedniej głębi ostrości  

  • W fotografii krajobrazowej używaj wyższych wartości przysłony, jednak nie bój się korzystać również z niższych wartości. Wówczas zaplanuj kadr tak, aby na pierwszym planie znajdował się obiekt. Możesz także wykorzystać drzewa jako naturalne ramki, które na pierwszym planie będą rozmyte, natomiast dalsza część kadru pozostanie ostra.  
  • W fotografii portretowej ustawiaj ostrość na oczy. Jeśli wykonujesz bliższe portrety wówczas ustaw ostrość na bliższe oko. Używaj niskich wartości przysłony takich jak f/1.2, f/1.4, czy f/1.8.  
  • Jeśli chcesz uzyskać rozmycie tła takie jak profesjonalni fotografowie, to zaopatrz się w obiektyw portretowy taki jak 50 mm, czy 85 mm. Szkła ze światłem f/1.8 są stosunkowo tanie, dlatego uzyskanie takiego efektu nie będzie problemem.  
  • Obserwuj otoczenie i zadbaj o porządek w kadrze. Zadecyduj jakie elementy mają być głównym punktem na zdjęciu. Fotografując z małą głębią ostrości pamiętaj o tym, aby zza głowy modela nie wystawały przypadkowe przedmioty.  
  • Jeśli fotografujesz większe grupy osób, wówczas ustawiaj wyższe wartości przysłony, aby zwiększyć płaszczyznę ostrości. Jeśli nie wiesz jaka wartość będzie idealna, to skorzystaj z kalkulatora głębi takiego jak chociażby DOF Simulator.  
  • Zdjęcie: Envato Elements
    Bartłomiej Mazurek
    Bartłomiej Mazurek

    Dziennikarz i fotograf. Miłośnik nowych technologii, a w szczególności sprzętu z logo nadgryzionego jabłka. W wolnych chwilach zajmuje się prowadzeniem mediów społecznościowych i graniem na konsoli.