Jaka płyta główna? Jak dobrać płytę główną do komputera

Płyta główna jest fundamentalnym elementem budowy każdego peceta, komunikuje ona bowiem ze sobą jego wszystkie kluczowe podzespoły, w tym procesor, kartę graficzną oraz pamięć RAM. W naszym artykule radzimy zatem, jaka płyta główna będzie najlepsza i jak wybrać model odpowiadający wszystkim naszym potrzebom.

Stosowany obecnie modułowy model budowy pecetów zawdzięczamy amerykańskiemu koncernowi IBM, który w latach 80. wprowadził na rynek popularną linię komputerów o nazwie IBM PC. Ich konstrukcja, ze względu na łatwość naprawy i wymiany podzespołów, bardzo szybko zaczęła być kopiowana przez innych producentów podzespołów, stając się de facto branżowym standardem.

To właśnie wówczas narodziła się współczesna płyta główna, która mimo dynamicznego rozwoju technologicznego do dziś spełnia podobne funkcje co kilkadziesiąt lat temu. Dlatego też podczas zakupu komponentów do PC wciąż zadajemy więc sobie pytanie, jak wybrać płytę główną?

Czym jest płyta główna? Jaką płytę główną wybrać?

Jeżeli mózgiem komputera jest procesor, to płyta główna będzie jego układem nerwowym, który w dużej mierze decyduje o możliwościach i potencjale PC. To od płyty głównej zależy, jaką kartę graficzną podłączymy, z jak wielu dysków twardych skorzystamy, a także jakie kości RAM zamontujemy we wnętrzu obudowy. Zdeterminuje ona także np. liczbę obsługiwanych portów USB, jakość dźwięku, możliwości instalacji dodatkowego chłodzenia oraz podświetlenia komputera.

Płyta główna odpowiada za bezpośrednią komunikację procesora, układu graficznego oraz pamięci i nośników danych, a także wszystkich urządzeń peryferyjnych. Przyjrzyjmy się zatem najważniejszym cechom tego podzespołu.

Jaki rozmiar płyty głównej?

Podstawowym parametrem płyty głównej jest jej fizyczny rozmiar. Wpływa on nie tylko na wielkość komputerowej obudowy niezbędnej do jej zamontowania, ale także liczbę złącz i gniazd rozszerzeniowych. Płyty montowane w komputerach stacjonarnych dostępne są w kilku standardowych wymiarach, które tradycyjnie oznacza się skrótami literowymi, które dla ułatwienia stosują też producenci obudów.

Płyty główne ATX

Najczęściej spotykane modele płyt głównych. Ich rozmiar wynosi 30,5 cm na 24,4 cm. W tej kategorii znajdziemy modele przeznaczone dla graczy oraz entuzjastów nowych technologii, jak również dla typowych biurowych lub multimedialnych zastosowań. Urządzenia posiadają najczęściej kilka wejść USB, jedno lub dwa LAN, a także sloty na cztery lub więcej kości pamięci RAM. Często obsłużą one nawet dwa dyski SSD M.2, a także dwie karty graficzne równocześnie.

Micro-ATX

Są to płyty mniejsze o około jedną czwartą od modeli ATX. Ich wymiary to 24,4 cm na 24,4 cm. Są produkowane głównie z myślą o tańszych i bardziej kompaktowych komputerach, które przeznaczone są do zastosowań biurowych lub multimedialnych. Warto jednak dodać, że wśród nich znajdziemy także modele typowo gamingowe. Urządzenia posiadają zazwyczaj jedynie dwa sloty na pamięć RAM, cztery lub sześć portów SATA, a także od dwóch do czterech złącz PCI Express służących do podłączenia układów graficznego lub kart rozszerzeniowych.

Mini-ITX

Najmniejszy rodzaj płyt do komputerów stacjonarnych, którego wymiary wynoszą 17 cm na 17 cm. Sprzęt przeznaczony jest do budowy niewielkich kompaktowych komputerów zamkniętych w dedykowanych do tego celu obudowach. Producenci wykorzystują tutaj każdy wolny centymetr na ich powierzchni, montując zazwyczaj tylko jedno złącze PCI Express oraz dwa sloty na pamięć RAM. Płyty obsługują najczęściej podzespoły o ograniczonym zapotrzebowaniu na energię elektryczną. Mimo wymiarów, w sklepach znajdziemy także modele dla entuzjastów gier.

Chipset płyty głównej

Chipset to serce płyty głównej. Jest to specjalistyczny układ komunikujący się z wszystkimi komponentami komputera oraz decydujący o przepustowości przesyłanych danych, a tym samym o liczbie portów rozszerzeniowych, portów USB itd.

To jednak nie wszystko. Należy pamiętać, że chipsety są przystosowane wyłącznie do pracy z konkretną generacją procesorów Intela lub AMD, co wiąże się z obecnością specjalnego slotu połączeniowego, który będzie współpracował tylko z ograniczoną liczbą modeli CPU.

Przeczytaj także: Wybieramy komputer za 3000 zł

Jaką płytę główną kupić? Na rynku znajdziemy zazwyczaj bogaty wybór nowych płyt głównych dla procesorów AMD i Intela, które wyposażone są w co najmniej kilka różnych chipsetów. Z grubsza dzielimy je na urządzenia z niższej, średniej oraz wyższej półki. Najtańsze chipsety (płyty główne do około 300 złotych) najczęściej współpracować będą jedynie ze starszymi generacjami CPU lub w bardzo ograniczonym stopniu z najnowszymi układami na rynku.

Płyty główne z chipsetami ze średniej półki (do ok. 600 zł) to najczęściej najatrakcyjniejsza oferta dla graczy oraz osób potrzebujących mocnego peceta, bez problemu obsłużą one większość procesorów oraz najnowszych kart graficznych. Płyty z chipsetami z wyższej półki (ceny powyżej 600-700 złotych) to urządzenia oferujące wsparcie dla najnowszych procesorów oraz technologii, takich jak np. PCI Express 4.0, które są przeznaczone w dużej mierze dla entuzjastów oraz najbardziej zapalonych fanów gamingu.

Porty rozszerzeniowe, chłodzenie oraz pozostałe właściwości

Przy wyborze płyty głównej kierujemy się również wieloma innymi czynnikami. Pierwszym, o jakim należy wspomnieć, jest liczba portów rozszerzeniowych i połączeniowych. Warto inwestować w sprzęt posiadający możliwość podłączenia choć pojedynczego dysku SSD M.2. Te kompaktowe nośniki pamięci stają się bowiem powoli standardem, zastępując klasyczne napędy 2,5 i 3,5 cala. Jeżeli planujemy instalację dwóch kart graficznych, należy upewnić się, czy złącza PCI Express na płycie pozwolą na taki zabieg.

Dobrze sprawdzić również jakość układu dźwiękowego na płycie, a także sprawdzić obecność oraz jakość jej pasywnego chłodzenia. W tym wypadku chodzi o metalowe radiatory zasłaniające chipset oraz dyski M.2. Im są większe, tym lepiej, zwłaszcza w przypadku modeli płyt głównych przeznaczonych dla graczy. Niewątpliwą zaletą może być również wbudowany moduł Wi-Fi oraz duża liczba przednich i tylnych portów USB pracujących w najnowszym standardzie.