Coraz rzadziej można spotkać silniki chłodzone powietrzem. Standardem wśród współczesnych samochodów jest chłodzenie cieczą, wykorzystujące płyn chłodniczy. Jak działa układ chłodzenia oraz jaki płyn chłodniczy wybrać? Czy można mieszać płyny chłodnicze różnego koloru? O czym może świadczyć ubytek płynu chłodniczego? Odpowiadamy na najważniejsze pytania!
Tylko część energii wytwarzanej przez silnik spalinowy przekłada się na napędzanie kół. Reszta energii zamieniana jest w dużej mierze na ciepło. Aby utrzymać silnik w optymalnej temperaturze pracy (90-110 stopni C), konieczne jest zastosowanie systemu chłodzenia.
Układ chłodzenia cieczą odbiera ciepło silnika poprzez płyn chłodniczy przepływający kanałami wodnymi ulokowanymi w bloku silnika. Płyn wprawiany jest w ruch przez pompę wody napędzaną paskiem wielorowkowym z wału korbowego.
Do momentu osiągnięcia temperatury roboczej silnika układ chłodzący pracuje w tzw. małym obiegu. Płyn chłodniczy krąży z pominięciem chłodnicy, co pozwala na szybkie nagrzanie silnika. Po uzyskaniu optymalnej temperatury termostat otwiera duży obieg, zapewniający przepływ cieczy przez chłodnicę.
Gęsto użebrowana chłodnica obniża temperaturę płynu chłodzącego na skutek przepływającego powietrza. By zwiększyć efektywność chłodnicy przy niskich prędkościach oraz na postoju, stosuje się wentylatory wymuszające przepływ powietrza.
W odróżnieniu od silnika chłodzonego powietrzem, jednostki chłodzone cieczą nie są w stanie pracować bez płynu chłodniczego. Wystarczy wspomnieć, że temperatura spalanej mieszanki paliwowo-powietrznej wynosi nawet 2 tys. stopni C, a sama głowica silnika może rozgrzać się do 250 stopni C.
Jazda bez płynu chłodniczego szybko doprowadzi do przegrzania silnika, co skończy się jego uszkodzeniem. Popularną usterką jest wydmuchanie uszczelki pod głowicą oraz uszkodzenie tłoków lub gładzi cylindrowych. Usterki te wiążą się z dużym wydatkiem i kompleksowym remontem silnika.
Jeśli zauważysz ubytek płynu chłodniczego w zbiorniczku wyrównawczym, uzupełnij go jak najszybciej gotowym do użycia płynem, wodą destylowaną lub awaryjnie zwykłą, czystą wodą z kranu.
Sprawdzenie płynu chłodniczego jest łatwe i warto kontrolować stan regularnie (np. co miesiąc) oraz przed każdym dłuższym wyjazdem. Ustaw samochód na równej nawierzchni i zlokalizuj zbiorniczek wyrównawczy. Znajdujący się wewnątrz płyn chłodniczy powinien oscylować pomiędzy wartością MIN i MAX, bez względu na to czy silnik jest zimny, czy rozgrzany.
Uwaga! Nie odkręcaj zakrętki zbiorniczka wyrównawczego lub korka chłodnicy na rozgrzanym silniku, gdyż grozi to poparzeniem.
Wbrew pozorom jednym z najskuteczniejszych płynów chłodzących jest… zwykła woda! Ma bardzo dużą pojemność cieplną i nie generuje dużych oporów, więc teoretycznie świetnie nadaje się do chłodzenia silnika. Kranowej wody do dziś używa się powszechnie do chłodzenia maszyn rolniczych, a w ciepłych krajach często można spotkać ją w układzie chłodzącym aut osobowych.
Niestety, woda ma wiele wad. Przyczynia się do korozji układu oraz osadzania się zawartych w niej minerałów. Dodatkowo zamarznięcie wody doprowadziłoby do uszkodzenia silnika, chłodnicy lub przewodów, dlatego należy używać wyłącznie dedykowanych płynów chłodniczych.
Jaki typ płynu chłodniczego wybrać? Wbrew pozorom kolor płynu chłodniczego nie ma już znaczenia. Dużo ważniejszy jest typ płynu, który powinien być dopasowany do rodzaju instalacji chłodzącej. Podstawą każdego z nich jest glikol oraz woda, i różnią się one dodatkami. Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje płynów chłodniczych.
Do poprawnego działania układu chłodzenia nie wystarczy sama obecność płynu chłodniczego. Musi on zachowywać odpowiednie parametry, zapewniające samoczyszczenie układu oraz płynność w niskich temperaturach. Zużyty płyn chłodniczy traci swoje właściwości zarówno w wysokich, jak i niskich temperaturach.
Co ile wymieniać płyn chłodniczy? Zaleca się wymianę płynu co 2 lata (IAT) lub 5 lat (OAT i HOAT). Warto również kontrolować stan płynu przynajmniej dwa razy w roku, przed sezonem letnim i zimowym.
Jak sprawdzić płyn chłodniczy? Zrobisz to za pomocą taniego miernika płynu chłodniczego, który właściwie jest glikometrem. Wystarczy zaciągnąć pompką odrobinę cieczy do testera i odczytać temperaturę wrzenia oraz krzepnięcia ze skali. Przezroczysty zbiorniczek ułatwi ci także ocenę czystości płynu. Jeśli zauważysz drobinki rdzy, najwyższa pora wymienić ciecz chłodzącą.
Autor: Szymon Sonik