Jak sprawdzić, czy przepływomierz jest uszkodzony?

Długotrwała jazda ze zużytym filtrem powietrza często prowadzi do uszkodzenia przepływomierza. Za to odpowiada ten element i jakie daje objawy awarii? Wyjaśniamy, jak sprawdzić, czy przepływomierz jest uszkodzony.

Za co odpowiada przepływomierz?

Do prawidłowej pracy silnika niezbędne jest stworzenie mieszanki paliwowo-powietrznej o optymalnych proporcjach, czyli mieszanki stechiometrycznej. Przepływomierz masowy powietrza jest tym elementem, który mierzy przepływ powietrza dostającego się do dolotu. Dzięki tej informacji komputer silnika jest w stanie dobrać optymalną dawkę paliwa. Jest to konieczne, by silnik pracował płynnie, bez szarpnięć czy spadków mocy.

Przepływomierz wbudowany jest w układ dolotowy, tuż za filtrem powietrza. Wyposażony jest w platynowy czujnik, który nagrzewany jest do wysokiej temperatury. Powietrze dostające się do układu dolotowego schładza niewielki drucik, co wzmaga pobór prądu potrzebny do ponownego nagrzania elementu. Na tej podstawie przepływomierz wylicza objętość i temperaturę dostającą się do silnika.

Jak działa przepływomierz powietrza?

Określenie ilości powietrza dostającej się do silnika jest potrzebne do tego, by dobrać odpowiednią dawkę paliwa. Dawka ta powinna być zbliżona do tzw. wartości stechiometrycznej, określającej idealną proporcję składników mieszanki, zapewniającej pełne spalanie paliwa. Ta wartość to 14,7 kg powietrza na każdy kilogram paliwa. Tylko w ten sposób silnik będzie pracował z pełną wydajnością oraz płynnością. Przepływomierz masowy powietrza to czujnik znajdujący się w układzie dolotowym, tuż za filtrem powietrza, który mierzy natężenie przepływu powietrza. W jaki sposób?

W odróżnieniu od starszych typów przepływomierzy klapkowych, przepływomierze masowe wykorzystują do pomiaru rozgrzany drut. Pomiar natężenie odbywa się poprzez nagrzanie platynowego drutu lub blaszki do temperatury około 120–130 stopni Celsjusza i utrzymanie jej podczas pracy silnika. Na podstawie spadków temperatury i energii potrzebnej do rozgrzania drutu określana jest masa powietrza, która go wychładza.

Przepływomierz wyposażony jest dodatkowo w termistor, który mierzy temperaturę zasysanego powietrza. To ważne, bowiem im wyższa temperatura powietrza, tym mniejsza jego gęstość. Natężenie i napięcie prądu analizowane jest następnie przez sterownik silnika, który zawiaduje wtryskiem paliwa do układu dolotowego lub bezpośrednio do cylindra.

Dlaczego przepływomierz się psuje?

Przyczyną nieprawidłowego działania przepływomierza samochodowego jest najczęściej zabrudzenie. Platynowy drucik jest wrażliwy na zanieczyszczenia i już niewielka ilość brudu może doprowadzić do zafałszowania wskazań lub nawet uszkodzenia elementu. Aby do tego nie dopuścić, należy regularnie wymieniać filtr powietrza na nowy. W ten sposób ochronisz nie tylko przepływomierz, ale i inne elementy silnika znajdujące się za układem dolotowym. Czyszczenie przepływomierza pozwoli ci zachować jego prawidłowe funkcjonowanie.

W szczególności należy uważać na sportowe filtry stożkowe, które wymagają regularnego namaczania olejem. Przepuszczają one więcej powietrza, ale i zanieczyszczeń, co może prowadzić do szybszego zużycia przepływomierza. Upewnij się też, że układ dolotowy jest szczelny i nie zasysa „lewego” powietrza za filtrem.

Zanieczyszczony przepływomierz można oczywiście wyczyścić. Należy to jednak zrobić bezdotykowo, np. sprężonym powietrzem lub specjalnym preparatem do czyszczenia przepływomierzy. W ten sposób pozbędziesz się większych paprochów, które łatwo osiadają na druciku. Czyszczenie ręczne może doprowadzić do uszkodzenia wrażliwej części. W wielu przypadkach wyczyszczenie oryginalnego przepływomierza jest znacznie korzystniejsze niż wymiana na zamiennik. Powszechnym problemem jest bowiem nieprawidłowe działanie zamienników. Odchylenie dokładności pomiaru względem części fabrycznych może sięgać nawet 40%.

Jakie objawy daje uszkodzony przepływomierz?

Objawy awarii przepływomierza nie są jednoznaczne i mogą występować także przy innych usterkach, np. sondy lambda lub układu zapłonowego. Najwcześniej daje się we znaki podwyższone zużycie paliwa. Nieprawidłowe informacje wyjściowe z przepływomierza utrudniają dobranie odpowiedniego wtrysku paliwa, co skutkuje obniżeniem mocy silnika. Kierowca mimowolnie wciska pedał gazu mocniej i zużywa więcej benzyny.

Awarie przepływomierza objawią się też pogorszoną pracą jednostki. Silnik może szarpać, gorzej reagować na wciśnięcie pedału gazu i przygasać na wolnych obrotach. W skrajnych scenariuszach silnik zgaśnie po wysprzęgleniu. Jest to bardzo groźne, bowiem po zatrzymaniu silnika kierowca traci wspomaganie kierownicy i hamulców. Usterka przepły womierza, w odróżnieniu od jego zanieczyszczenia , może również objawić się kontrolką awarii silnika.

Spadek mocy silnika

Obniżoną moc silnika trudno zauważyć podczas codziennej jazdy. Niewiele osób korzysta z całego zakresu obrotów, dlatego zmiany te mogą być wyjątkowo subtelne. Jeśli jednak wydaje ci się, że silnik gorzej wkręca się na obroty, jest ospały i gorzej reaguje na pedał gazu, warto sprawdzić wskazania przepływomierza. W skrajnych przypadkach sterownik silnika uruchomi tryb awaryjny i wyraźnie ograniczy moc jednostki. Ma to na celu zapobiec długotrwałej pracy na zbyt bogatej lub ubogiej mieszance. Szczególnie niebezpieczny dla elementów silnika, np. gniazd zaworowych, jest ten drugi scenariusz.

Zwiększone zużycie paliwa

Kolejnym objawem usterki przepływomierza jest zwiększone zużycie paliwa. Wynika to oczywiście z nieprawidłowego składu mieszanki paliwowo-powietrznej. Jeśli dodatkowo zauważysz ciemny dym wydobywający się z rury wydechowej, możesz domniemywać, że mieszanka jest zbyt bogata. Uboga mieszanka objawi się natomiast podwyższonym zużyciem oleju silnikowego.

Gaśnięcie silnika

Jednym z najniebezpieczniejszych efektów uszkodzenia przepływomierza jest przygasanie silnika na biegu jałowym. O ile podczas postoju na światłach jest to niegroźne, to przy zgaśnięcie silnika podczas jazdy, np. przed skrzyżowaniem, może doprowadzić do wypadku.

Warto bowiem pamiętać, że po unieruchomieniu silnika w wielu modelach aut znika wspomaganie kierownicy i hamulców. Jeśli więc po wrzuceniu biegu jałowego obroty silnika gwałtownie spadają, a silnik zaczyna się dusić, warto od razu sprawdzić stan przepływomierza. Innym symptomem jest falowanie wskazówki obrotomierza na biegu neutralnym.

Szarpanie przy przyspieszaniu

Nieprawidłowa praca przepływomierza objawia się także opóźnioną reakcją na wciśnięcie pedału przyspieszenia. Po wciśnięciu gazu silnik może zacząć się dławić i szarpać, bo sterownik będzie próbował dobrać skład mieszanki na podstawie nieprawidłowych danych. To również niebezpieczna sytuacja, bo pojawia się podczas krytycznych manewrów, np. wyprzedzania czy włączania się do ruchu.

Przyczyny awarii przepływomierza:

zanieczyszczenie platynowego czujnika,
uszkodzenia mechaniczne (np. na skutek wibracji),
przepalenie elementu pomiarowego,
rozkalibrowanie przepływomierza,
brak styku na łączach.

Jak sprawdzić, czy przepływomierz jest uszkodzony?

Pierwszą rzeczą, jaką warto sprawdzić, są wartości podawane przez komputer ECU. Za pomocą interfejsu diagnostycznego sprawdzisz różnice pomiędzy żądaną dawką powietrza a otrzymywaną. Duże różnice w koordynatach paliwowych oznaczają, że przepływomierz nie pracuje precyzyjnie. Nie zawsze wskazuje to jednak na usterkę i może być efektem zabrudzenia drucika.

Po otwarciu maski skontroluj najpierw wtyczkę prowadzącą do przepływomierza. W wielu przypadkach to właśnie zaśniedziałe złącze jest źródłem problemu. Jeśli działanie silnika się nie poprawi, odłącz przepływomierz i sprawdź, czy odłączenie wpłynęło na pracę jednostki. Skontroluj silnik na jałowych oraz wyższych obrotach. Brak reakcji na wypięcie przepływomierza wskazuje na awarię podzespołu.

Kolejny sposób, by sprawdzić przepływomierz, to pomiar multimetrem. Wymaga to znajomości schematu pinów oraz wiedzy na temat rezystancji oraz napięcia wyjściowego i wejściowego dla danego modelu. Napięcie zasilające mierzy się przy włączonym zapłonie i powinno mieścić się w zakresie 7,5-14 V. Właściwa wartość napięcia wyjściowego to natomiast 0-5 V, a częstotliwość silnika – 0-12000 Hz. Oporność pomiędzy złączem sterownika a złączem czujnika wynosi 0 omów.

Czyszczenie czy wymiana przepływomierza?

Usterki przepływomierzy zdarzają się znacznie rzadziej niż zabrudzenie. W pierwszej kolejności postaraj się więc dokładnie go oczyścić. Wymontuj przepływomierz z rury dolotowej i zlokalizuj płytkę odpowiedzialną za pomiar powietrza. Umyj ją bezdotykowo za pomocą specjalnego środka do czyszczenia przepływomierzy. Nie pozostawia on tłustego nalotu, więc nie wpłynie na odczyty przepływomierzy. Czyszczenie przepływomierza patyczkiem higienicznym lub wykałaczką może skończyć się uszkodzeniem delikatnego czujnika. Niektóre przepływomierze mają zabudowany drucik oporowy i wyczyszczenie ich jest niemożliwe.