Jak działa migawka w aparacie?

Fotografia, a szczególnie fotografia cyfrowa, stała się nieodzownym elementem naszego życia. Łatwość dostępu do aparatu cyfrowego sprawia, że fotografujemy prawie wszystko, wszędzie i o każdej porze. A przy tym nawet nie zastanawiamy się, jak działa aparat fotograficzny. Zwłaszcza, że najczęściej wybieramy automatyczny tryb pracy i to aparat wykonuje za nas wszystkie czynności. Nam pozostaje tylko skierowanie aparatu w odpowiednim kierunku i naciśnięcie odpowiedniego przycisku. Migawka, przysłona czy czas ekspozycji to dla większości z nas tylko hasła. Chyba że jesteśmy zawodowcami lub miłośnikami fotografii. Może jednak warto zainteresować się choćby tym, jak działa migawka w aparacie?

Po co jest migawka w aparacie fotograficznym?

Migawka w aparacie pełni bardzo ważną funkcję. Najczęściej znajduje się pomiędzy obiektywem a materiałem światłoczułym (kliszy lub matrycy), na którym zostanie utrwalone zdjęcie. W stanie spoczynku migawka nie przepuszcza żadnego światła. Dopiero po naciśnięciu przycisku otwiera się na chwilę i ponownie zamyka.

Czas od otwarcia do zamknięcia migawki nazywa się czasem ekspozycji. Czas ekspozycji odgrywa istotną rolę szczególnie przy wykonywaniu zdjęć poruszających się obiektów. Zbyt długi czas ekspozycji sprawia, że zdjęcia obiektów będących w ruchu są „rozmazane”. Ale to, co czasem bywa wadą, może być również zaletą. Jedynie dzięki bardzo długiemu czasowi ekspozycji można wykonać zdjęcie błyskawicy rozświetlającej nocne niebo.

Sprawdź także, czym jest przysłona w aparacie oraz ISO w aparacie

Jak działa migawka?

Pewnie każdy z nas zapamiętał jakąś scenę z filmu, np. westernu, kiedy ubrany w surdut i cylinder fotograf po ustawieniu osób, którym ma zrobić zdjęcie, podchodzi do ustawionego na trójnogu aparatu, po czym szybkim ruchem zdejmuje zaślepkę z obiektywu, wykonuje nią kolisty ruch, odliczając do trzech, po czym ponownie zasłania obiektyw. Pierwsze aparaty fotograficzne nie były wyposażone w migawkę, a jej rolę pełnił właśnie pan w cylindrze.

Stosując inną analogię, zasadę działania migawki można porównać do działania ludzkiej powieki, która otwiera się tylko na moment, aby zarejestrować widok przed obserwatorem.

Migawka aparatu fotograficznego pojawiła się dopiero w latach 80. XIX w., a wśród jej wynalazców znalazł się także nasz rodak Stanisław Jurkowski, który nawet opatentował swój wynalazek i opublikował jego opis w piśmie „Fotograf”.

Rodzaje migawek i sposób ich działania

Pomimo, że idea działania migawki jest taka sama, różnią się one pod względem budowy i wynikającego z niej sposobu działania i właściwości. Najbardziej rozpowszechniły się trzy rodzaje migawek: mechaniczne, elektroniczne i stanowiące ich połączenie migawki hybrydowe. Warto też wspomnieć, że istnieją mniej popularne migawki elektro- i magneto-optyczne.

Szybkość migawki w aparacie cyfrowym to najkrótszy czas ekspozycji, jaki można uzyskać. Zależy ona w dużej mierze od rodzaju migawki.

Migawki mechaniczne

Migawki mechaniczne, składające się z kilku lub kilkunastu ruchomych elementów, dzielą się na migawki szczelinowe i migawki centralne, zwane też irysowymi.

Migawka szczelinowa

Jest stosowana w aparatach z wymiennym obiektywem i jest umieszczana bezpośrednio przed matrycą lub kliszą. Tworzy ją kilka połączonych ze sobą pasków (taśm) wykonanych z metalu lub tkaniny, zwanych lamelkami. Zmiana ustawienia lamelek względem siebie wpływa na czas ekspozycji. Naciśnięcie spustu w aparacie powoduje przesuwanie się szczeliny utworzonej przez lamelki wzdłuż materiału światłoczułego, równomiernie go naświetlając. W zależności od ułożenia lamelek migawki szczelinowe dzielą się na poziome lub pionowe. Szybkość migawki w aparacie cyfrowym z migawką szczelinową może wynieść nawet 1/12 000 s.

Migawka centralna

Jest stosowana w aparatach średnio formatowych i kompaktowych i najczęściej znajduje się za przysłoną, przy obiektywie. Zbudowana jest z kilku listków lub brewek, które zachodzą wzajemnie na siebie. W momencie naciśnięcia spustu aparatu rozchylają się jednocześnie, tworząc zbliżony do koła otwór, przez który światło pada na materiał światłoczuły. Aparat cyfrowy z migawką centralną umożliwia uzyskanie czasu ekspozycji rzędu 1/2 000 s.

Migawki elektroniczne

Migawki elektroniczne znajdują zastosowanie w smartfonach, aparatach kompaktowych i hybrydowych. Jednak w odróżnieniu od migawki mechanicznej, nie jest osobnym elementem aparatu, lecz funkcją sprzętową matrycy. Jej działanie polega na uaktywnianiu poszczególnych linii pikseli matrycy, odblokowując w ten sposób dopływ światła. Szybkość migawki w aparacie cyfrowym osiąga nawet 1/40 000 s.

Migawki hybrydowe

Migawki hybrydowe stanowią połączenie migawki mechanicznej z elektroniczną, np. przednia kurtyna jest funkcją elektroniczną, a tylną kurtynę stanowi migawka mechaniczna.

Migawki elektro- i magneto-optyczne

Migawki tych dwóch rodzajów, z różnych względów, nie zyskały takiej popularności jak trzy wymienione wcześniej, mimo tego, że umożliwiają osiąganie czasów ekspozycji rzędu 1/500 000 s w przypadku migawki magneto-optycznej i 1/25 000 000 s dla migawki elektro-optycznej.

Ciekawostka

W dawnych aparatach fotograficznych mechaniczna migawka przy wykonywaniu zdjęcia wydawała charakterystyczny trzask. Emitowanie dźwięków przypominających trzask migawki przy wykonywaniu zdjęć przez nowoczesne aparaty cyfrowe jest swoistym reliktem przeszłości.