Gaźnik, czyli karburator. Czym jest i jak działa?

Karburator, czyli gaźnik, to urządzenie, które powstało w 1876 roku. Swoje istnienie zawdzięcza niemieckiemu inżynierowi i konstruktorowi, Gottliebowi Daimlerowi. Gaźniki do lat 80. ubiegłego wieku uznawane były za najlepszy i najpopularniejszy system zasilania silników w samochodach napędzanych benzyną. W latach 90. XX wieku, czyli w czasach niezwykle dynamicznego rozwoju mechaniki i samochodów, gaźnik został niemal całkowicie wyparty przez nowoczesne technologie.

Na miejsce gaźników wprowadzono automatyczne układy wtryskowe, które zapewniają dostarczanie paliwa w odpowiednich dawkach zależnych od osiąganych parametrów silnika. Nowoczesne układy wtryskowe zapewniają lepszą wydajność oraz pozwalają na znaczną oszczędność paliwa.

Obecnie gaźniki nie są stosowane w samochodach, jednak nadal można je znaleźć w motorowerach, skuterach, kosiarkach do trawy, samochodach spalinowych zdalnie sterowanych oraz w niektórych samolotach lotnictwa ogólnego.

Karburator – czym jest?

Karburator to urządzenie, które niegdyś było niezwykle popularne, jednak z czasem rozwinięcia nowoczesnej technologii wtrysku paliwa, zostało ono wyparte przez nowsze rozwiązania. Karburator, który potocznie bywa nazywany gaźnikiem, to część układu zasilania silnika spalinowego o zapłonie iskrowym. Taki sprzęt służy do zasilania silnika mieszanką paliwa z powietrzem oraz dozowanie odpowiedniej ilości przez kolektor dolotowy aż do cylindra.

Silniki w pojazdach napędzanych benzyną potrzebują określonej dawki powietrza, aby spalanie paliwa przebiegało w sposób prawidłowy. Gaźnik to urządzenie, które w pojazdach jest odpowiedzialne za dobieranie odpowiedniej dawki powietrza i paliwa oraz ich proporcjonalne mieszanie.

Karburator dostarcza taką mieszankę do odpowiednich tłoków w cylindrach. W nowoczesnych samochodach nie umieszcza się już gaźników, dlatego część zmotoryzowanych osób może nie wiedzieć, czym jest karburator i jak działa tego typu urządzenie. Jeszcze do niedawna gaźniki były uznawane za jeden z najważniejszych mechanizmów w samochodach, który bezpośrednio przekładał się na jego prawidłowe działanie.

Karburatory były stosowane w różnych samochodach, od klasycznych modeli aż po samochody sportowe oraz luksusowe modele z wyższej półki cenowej. Gaźniki były stosowane jeszcze w 2012 roku. Wówczas można było je znaleźć w samochodach NASCAR.

Budowa gaźnika

Tradycyjne karburatory składają się z kilku podstawowych elementów. Chociaż w nowych samochodach na próżno szukać gaźnika, to warto wiedzieć, z czego składa się takie urządzenie montowane niegdyś w samochodach. Najważniejsze elementy budowy gaźnika to:

• wlot powietrza,
• gardziel,
• komora pływakowa,
• pływak,
• zawór,
• dysza,
• przepustnica.

Działanie gaźnika jest zgodne z prawem Bernoulliego, dlatego w zwężeniu kanału, w którym przepływa powietrze, osiągnięte wówczas ciśnienie jest mniejsze od zewnętrznego, dlatego następuje zasysanie paliwa, które dostarcza dysza.

Powietrze, które jest zasysane przez tłok, przepływa przez zwężenie (gardziel), a spadek ciśnienia w przewężeniu gardzieli sprawia, że paliwo jest zasysane z komory pływakowej. Pływak dzięki zaworowi może utrzymywać stały poziom paliwa, który jest zawsze poniżej poziomu wypływu paliwa z dyszy do gardzieli.

O ilości podawanego paliwa decyduje prędkość powietrza, jaką może osiągnąć, przepływając przez karburator. Prędkość powietrza z kolei jest zależna od otwarcia przepustnicy, które jest sterowane pedałem przyspieszania.

Jak działa gaźnik – dodatkowe elementy

Przedstawione powyżej elementy budowy gaźnika pozwalają na zarysowanie podstawowej i elementarnej konstrukcji tego urządzenia. W praktyce, do prawidłowej pracy karburatora niezbędne są także inne elementy składowe. Aby poprawić działanie gaźnika, a przez to sprawność całego samochodu, niezbędne są także takie elementy:

• urządzenie dozujące wspomagające tworzenie mieszanki,
• urządzenie biegu jałowego,
• urządzenie rozruchowe,
• urządzenie wzbogacające,
• urządzenie kompensacyjne,
• pompka przyśpieszająca,
• zawór hamowania silnikiem,
• inne elementy elektryczne.

Gaźnik – jak o niego dbać?

Karburator to taki element budowy samochodu, który wymaga odpowiedniej konserwacji. Aby prawidłowo zadbać o gaźnik, warto wykorzystać dostępne narzędzia oraz środki do jego czyszczenia. Czyszczenie gaźnika, czyli jego metalowych części, pozwala na usunięcie nagromadzonych zanieczyszczeń, co znacznie poprawia jego działanie i zapobiega awariom.

Czyszczenie gaźnika należy przeprowadzać ostrożnie, aby nie uszkodzić ważnych części tego urządzenia. Przed czyszczeniem warto usunąć te elementy, które mogą zostać uszkodzone. Odpowiednia pielęgnacja gaźnika jest niezwykle ważna, dlatego warto wykonywać ją regularnie i z dokładnością.

Najczęstsze awarie gaźników

Oczywiste jest, że w pojazdach wyposażonych w gaźnik, jest on jednym z najważniejszych urządzeń. To właśnie karburator zapewnia prawidłowe działanie silnika, przez co całe urządzenie jest wystawione na częstą eksploatację. Gaźnik, tak jak każde urządzenie tego typu, po długim użytkowaniu może nagromadzić w sobie wiele brudu i zanieczyszczeń.

Zabrudzony gaźnik nie działa w pełni prawidłowo, a to przekłada się na wydolność całego pojazdu, znacząco ją obniżając. Brak czyszczenia lub nieregularne czyszczenie gaźnika często prowadzi do jego awarii, przez co może dojść do problemów ze stwarzaniem i dostarczaniem mieszanki paliwowej do cylindrów.

W przypadku, gdy proporcje takiej mieszanki są nieprawidłowe, płomień może się cofać, a poszczególne elementy silnika wystawione będą na przegrzanie. Aby zapobiec awariom karburatora, warto regularnie czyścić jego poszczególne elementy, a w szczególności dyszę, która często jest brudna i zapchana.

Zdjęcie: nelsonart/Envato Elements