Rodzaje patelni. Jaką patelnię kupić?

Teflonowe, ceramiczne, żeliwne... Patelnia jest jednym z tych przedmiotów, bez którego trudno wyobrazić sobie gotowanie. Wykorzystujemy ją przynajmniej kilka razy w tygodniu, do przygotowywania zarówno śniadań, obiadów jak i kolacji. jakie wyróżniamy rodzaje patelni i jaką wybrać? Zapraszamy do zapoznania się z podstawowymi wskazówkami.

Jaką patelnię kupić?

Wielkość patelni

Jaka patelnia będzie dobrą opcją? W zależności od potrzeb, mamy do wyboru patelnie o różnych wielkościach. Od małej, mieszczącej 1 jajko, do takiej, w której można przyrządzić paellę na kilkanaście osób. Najbardziej popularne są jednak te o średnicach od 23-26 cm.

Grubość dna

Dno patelni powinno mieć min. 4 mm, tak aby się dobrze i szybko się nagrzewało i nie odkształcało od gorąca. Musimy pamiętać, że do kuchenek indukcyjnych wymagane jest dno z powłoką magnetyczną.

Uchwyty

Najlepsze uchwyty to te stalowe, pokryte silikonem lub naturalne, drewniane, które nie przewodzą temperatury. Tanie plastikowe rączki to zły pomysł, ponieważ odkształcają się i topią od gorąca.

Najlepiej wybierać patelnie, których uchwyty mocowane są na stałe. Te przykręcane śrubkami, wyrabiają się i są niestabilne. Idealna pokrywka wykonana jest z żaroodpornego szkła i posiada otwór do cyrkulacji powietrza. Najbardziej uniwersalna jest patelnia klasyczna – okrągła, z płaskim dnem i kilkucentymetrowymi brzegami.

Najczęściej wykonana z aluminium lub stali nierdzewnej, pokryta specjalną powłoką (teflonową lub ceramiczną), która pozwala na bezpieczne przyrządzanie potraw. W domowych warunkach wykorzystujemy także patelnie tytanowe, kamienne, żeliwne i szklane. Miłośnicy smażenia mogą wybrać dla siebie coś o specjalnym przeznaczeniu – patelnię grillową, wok czy patelnię do jajek i racuchów.

Rodzaje patelni

Patelnia teflonowa

Zdecydowanie najbardziej popularna w naszych kuchniach. Jest odporna na wysokie temperatury, nie zmienia smaku potraw, a użycie teflonu pozwala na smażenie bez tłuszczu lub przy wykorzystaniu jego bardzo małej ilości (najczęściej wystarczy 1 kroplą oleju wylaną na papierowy ręcznik przetrzeć dno).

Gładka powierzchnia sprawia, że przygotowywane potrawy nie przywierają, a jej utrzymanie i mycie jest niezwykle proste.

Czasami wystarczy po prostu przetrzeć ją ściereczką, nie wykorzystując wody. Niestety powłoka teflonowa jest dość wrażliwa na uszkodzenia, dlatego do mieszania nie można używać żadnych metalowych akcesoriów, a do mycia drucianych szczotek czy ostrych myjek. Naczynia nie można także myć w zmywarce.

Cały czas kontrowersje wzbudza wykorzystanie teflonu w kuchni, gdyż są podejrzenia, że szkodzi on naszemu zdrowiu, a uszkodzona powłoka może wydzielać trujące substancje. Badania nie potwierdzają jednak tych zarzutów.

Prawidłowo wykorzystywany teflon nie wchodzi w żadne reakcje z żywnością i naszym organizmem.

Aby zachować wszystkie normy bezpieczeństwa, kupując patelnię należy pamiętać, aby sprawdzić, czy posiada ona znak oryginalności teflonu. Tutaj cena ma znaczenie, za niska powinna wzbudzić nasze podejrzenia.

Patelnia ceramiczna

Doskonała alternatywa dla wszystkich przeciwników teflonu i entuzjastów ekologii. Idealna także dla osób dbających o zdrową i niskotłuszczową dietę.

Powłoka patelni ceramicznej wykonana jest z minerałów i gliny wypalanej w wysokiej temperaturze. Posiada gładką powierzchnię, na której można smażyć bez tłuszczu. Równomiernie się rozgrzewa i długo utrzymuje temperaturę.

Potrawy nie przywierają do niej i nie zmieniają smaku podczas obróbki. Jest odporna na bardzo wysokie i bardzo niskie temperatury. Jednak należy pamiętać, że nie można ich gwałtownie zmieniać.

Nigdy nie zalewamy patelni zimną wodą tuż po smażeniu, gdyż powłoka może się zniszczyć. Jej wadą jest to, że z czasem ciemnieje i wygląda mało estetycznie. Patelnie ceramiczne są także droższe od teflonowych.

Patelnia żeliwna

W całości wykonana z żeliwa, nie posiada żadnej dodatkowej wewnętrznej powłoki. Ten naturalny materiał jest zdrowy, bezpieczny dla nas i dla środowiska. Niestety smażenie na tej patelni wymaga użycia dużej ilości tłuszczu, który jest też nośnikiem smaku.

Dlatego nadaje się ona idealnie do przygotowywania mięsnych dań jednogarnkowych, takich jak gulasz czy leczo. Można jej używać także w piekarniku jako naczynia żaroodpornego.

Z pewnością jest jednym z najbardziej trwałych i długowiecznych naczyń. W kuchni u babci możemy znaleźć patelnię sprzed kilkunastu lat. Jakie ma wady? Jest ciężka i droga. Większość modeli także nie może być stosowanych na kuchniach indukcyjnych.

Patelnia kamienna/granitowa

Idealna propozycja dla designerów i ludzi ceniących sobie wygląd połączony z najwyższą jakością. Patelnia kamienna jest elegancka i niezwykle trwała. Smażymy na niej bez tłuszczu, możemy również wykorzystywać ją jako naczynie żaroodporne. Większość modeli nadaje się na indukcję.

Patelnia tytanowa

Łączy w sobie wszystkie zalety patelni teflonowej i żeliwnej. Jest długowieczna, można niej smażyć bez tłuszczu. Ma nieprzywierającą powłokę, która jest na tyle trwała, że można ją myć w zmywarce, a do mieszania używać nawet metalowych sztućców.

Pasuje także do wszystkich rodzajów kuchenek. Jest droga, ale zdecydowanie warto w nią zainwestować, gdyż będzie nam dobrze służyła przez lata.

Patelnia szklana

Jest doskonała dla osób z alergiami, gdyż nie zawiera w sobie żadnych metali, niklu ani ołowiu. Zastępuje nam w kuchni kilka naczyń – garnek, naczynie żaroodporne, a nawet może służyć jako pojemnik do przechowywania żywności w lodówce.

Jest odporna na wysokie i niskie temperatury, nie zmienia smaku przygotowywanych w niej potraw. Jest jednak dość ciężka i nieodpowiednia na indukcję. Podatna także na uszczerbienia i zarysowania.

Patelnia grillowa

Propozycja dla osób, które cenią sobie zdrową i lekką kuchnię, liczą kalorie i są na diecie. Patelnia grillowa, najczęściej kwadratowa, charakteryzuje się kratką lub pionowymi rowkami na dnie.

Dzięki takiemu rozwiązaniu, do smażonych potraw dociera powietrze, wpływając na ich wyjątkowy smak. Wzór z dna charakterystycznie ozdabia przyrządzane mięso, ryby czy warzywa.

Dzięki temu, potrawy wyglądają na talerzu jak podane prosto z prawdziwego rusztu. Co najważniejsze, do przygotowania dania nie trzeba używać dodatkowego tłuszczu.

Najlepiej zdecydować się na patelnię żeliwną lub stalową. Aluminiowa jest mniej trwała, odkształca się i przypala.

Wok

Ten rodzaj patelni o specyficznym kształcie, zna na pewno każdy miłośnik kuchni azjatyckiej. Aby przyrządzić najlepszy ryż z warzywami po chińsku czy tajski smażony makaron, wok jest po prostu niezbędny. W lokalach gastronomicznych, wykorzystuje się te oryginalne – ciężkie i żeliwne lub ze stali węglowej, z okrągłym dnem.

Do domowych warunków najlepszy będzie wok aluminiowy, wewnątrz pokryty teflonem, z płaskim dnem, tak aby dobrze rozprowadzał ciepło. W takiej wersji nadaje się na kuchenkę elektryczną i gazową. Jeżeli mamy indukcję, trzeba wybrać model odpowiednio oznaczony przez producenta. Ciekawym rozwiązaniem jest także wok elektryczny.

Patelnie na indukcję

Patelnie na indukcję wcale nie muszą być drogie. Indukcyjną podstawę mają nawet niedrogie modele. Jak sprawdzić, czy patelnia nadaje się na indukcyjną kuchenkę?

Najlepiej spojrzeć na etykietę — powinien na niej znajdować się emblemat indukcji, przypominający sprężynę. Można to także sprawdzić magnesem. Jeśli magnes nie przyczepi się do patelni, nie nadaje się ona na kuchenkę indukcyjną.

Patelnie stalowe

Dobre patelnie, które posłużą w kuchni przez wiele lat, wykonuje się także ze stali nierdzewnej. To bardzo wytrzymały materiał, więc nic dziwnego, że właśnie tego rodzaju patelnie można spotkać w restauracyjnych kuchniach.

Trzeba jednak pamiętać o tym, że nie zawsze można na nich smażyć bez tłuszczu.

Patelnie do naleśników

Jeśli uwielbiasz naleśniki, wybierz specjalną patelnię do naleśników. Niskie brzegi patelni ułatwiają odklejanie i przewracanie ciasta. Do zestawu często dołączona jest silikonowa szpatułka, całkiem niegroźna dla nieprzywierającej powłoki.

Patelnie do zadań specjalnych

W ofercie znajdziemy także patelnie specjalistyczne dedykowane do przygotowywania konkretnych dań.  Jedną z najbardziej popularnych jest patelnia naleśnikowa z niskimi brzegami i nieprzywierającą powłoką. Do wyboru mamy zarówno ceramiczną, teflonową jak i mineralną o średnicach od 20 do nawet 30cm. Dzięki takiej patelni szybciej przygotujemy naleśniki, wykorzystując niewielką ilość tłuszczu.  

Furorę robi także patelnia do jajek sadzonych z okrągłymi wgłębieniami w dnie. Ten specjalny kształt pozwala także na przyrządzenie idealnych racuchów czy placków ziemniaczanych. Dla entuzjastów i prawdziwych fanów pankejków, producenci przygotowali patelnie z wgłębieniami w kształcie serc, kwadratów, a nawet płatków śniegu. Jeżeli nie wyobrażacie sobie śniadania bez omletu, powinniście zapatrzeć się patelnię dwustronną. Daje ona gwarancję przyrządzenia idealnego omletu, frittaty czy hiszpańskiej tortilli. Zapewnia pełne bezpieczeństwo podczas przewracania naszego dania.

Autorka: Daria Dziechciarz

Najtańsze patelnie

Na pierwszy rzut oka całkiem przyzwoitą patelnię można dostać już za kilkanaście złotych. Choć takie modele wyglądają nienagannie na półce sklepowej, w kuchni szybko uwidocznią swoje wady.

Tanie patelnie wykonane są z kiepskiej jakości materiałów, więc nie ma mowy o wytrzymałości. Zapobiegająca przywieraniu potraw powłoka zdziera się już po kilku użyciach, a cienkie dno patelni nie rozprowadza ciepła równomiernie.

Częstym mankamentem jest też nieprzyjemny zapach, który towarzyszy użytkowaniu patelni.

Nie lepiej wygląda kwestia bezpieczeństwa. Nie dość, że tanie patelnie mogą wchodzić w reakcje z żywnością i wydzielać szkodliwe substancje, to na dodatek są niestabilne, a ich rączki trzymają się niejednokrotnie na słowo honoru.

Dobre patelnie, wyprodukowane przez renomowanych producentów, nie mają tych mankamentów. Nasz ranking patelni uwzględnia tylko bezpieczne modele.

Jaką patelnię kupić?

Wspomnieliśmy już o rodzajach, ale czas odpowiedzieć na pytanie: jaką patelnię wybrać? Podstawą jest patelnia uniwersalna o średnicy ok. 24-28 cm. Umożliwia smażenie, duszenie, prażenie czy podgrzewanie potraw.

Do specjalnych zadań warto dobrać jednak innego rodzaju patelnie. Duszenie będzie łatwiejsze w głębokiej patelni lub rondlu, azjatyckie dania przygotujesz w woku, a w przypiekaniu mięs nie ma sobie równych patelnia grillowa.

Kupując patelnię, zwróć uwagę na jakość wykonania. Wykonane z cienkiej blaszki mocowanie rączki z czasem zacznie się ruszać, a w konsekwencji — odpadnie. Dno patelni powinno być stosunkowo grube i delikatnie wklęsłe.

Dużym ułatwieniem kuchennych prac jest wskaźnik nagrzania patelni oraz przezroczysta pokrywa z otworem upuszczającym nadmiar pary.

Jak wyczyścić patelnię?

Przed zakupem patelni warto sprawdzić, w jaki sposób może być myta. Wielu producentów odradza mycie ich w zmywarce z uwagi na możliwość uszkodzenia cienkiej powłoki non-stick.

Ręcznie należy też myć patelnie z drewnianymi rączkami — mogłyby napęcznieć i popękać po myciu w zmywarce.

Do mycia patelni najlepiej użyć zwykłego płynu do mycia naczyń lub mleczka do czyszczenia. Sprawdzą się też, jak w większości domowych porządków, soda i ocet. Ważne jest jednak to, by używać delikatnych gąbek do mycia naczyń i unikać metalowych zmywaków.

Te ostatnie szybko porysują powierzchnię patelni i mogą przyczynić się do zdarcia lub osłabienia powłoki.

Jak wyczyścić przypaloną patelnię?

Przypaloną patelnię należy czym prędzej zalać ciepłą wodą. Pozwoli to namoczyć spaleniznę i zapobiegnie trwałemu przebarwieniu powłoki. Jeżeli przypalone jedzenie nie poddaje się łatwo, nie warto szorować patelni na siłę, zwłaszcza w przypadku patelni z powłoką teflonową.

Odradza się też stosowania preparatów do czyszczenia piekarnika. Choć środki te dobrze radzą sobie z nagarem, tłuszczem i brudem, są jednak zbyt agresywne i mogą uszkodzić powłokę.

Jeżeli płyn do mycia naczyń nie pomaga, użyj delikatnych preparatów do usuwania brudu i tłuszczu (często reklamowane są jako środki do kuchni). Możesz też przygotować pastę z sody oczyszczonej i pozostawić ją na przypalonym fragmencie.

Jak wyczyścić patelnię od spodu?

Po wielorazowym użytkowaniu patelni dużym problemem może być zanieczyszczony spód patelni. Zbiera się na nim nagar, który nie tylko utrudnia smażenie, ale i niszczy kuchenkę lub płytę grzewczą.

Zabrudzenia patelni najczęściej powstają na kuchenkach gazowych, bowiem palący się gaz wydziela tłusty osad, który osadza się na patelni i przypala w trakcie jej użytkowania.

Pamiętaj więc o tym, by po każdym użyciu patelni dokładnie wyszorować nie tylko jej wnętrze, ale i spód. Jeżeli natomiast masz już do czynienia ze sporym nagarem, pozbądź się go za pomocą skrobaka do płyt ceramicznych i sztywnego zmywaka metalowego do naczyń.

Namoczenie spodu w wodzie z sodą oczyszczoną z pewnością pomoże. W wyjątkowo trudnych sytuacjach warto użyć specjalistycznych środków do domywania garnków i patelni. Są drogie, ale bardzo skuteczne.